Listeria

Bakterien er zoonotisk, det betyr at den kan smitte mellom menneske og dyr og gi sjukdommen listeriose. Dette kan vere ein alvorleg sjukdom for særleg utsette grupper av befolkninga: barn, svekka eldre, gravide og personar med nedsett immunforsvar.

I perioden 1977 til 2018 har vi i Noreg hatt til saman 737 kjente tilfelle av listeriose hos menneske, så langt i 2021 (per 17. september) var det det meldt inn 11 tilfelle. Ingen tilfelle hittil er knytt til konsum av kommersielt produsert fersk sjømat i Noreg. Kommersielt omsett rakfisk var derimot årsak til listeriose i 2013, 2018 og 2019, og produkta blei trekte tilbake frå marknaden.

Produkt der det er risiko for vekst av Listeria-bakteriar må oppbevarast tilstrekkeleg kjølt, og ikkje lengre enn anbefalt haldbarheitstid. God kjøkkenhygiene kan hindre at bakteriane etablerer seg på overflater som mat seinare kan komme i kontakt med. Sidan listeriose i all hovudsak rammer utsette grupper i befolkninga, er det viktig at personar i desse gruppene følger råd som myndigheitene har gitt (sjå Mattilsynet og Folkehelseinstituttet).

Havforskingsinstituttet har nasjonal referansefunksjon og utfører analyser av L. monocytogenes i norskprodusert og importerte sjømatprodukter, både frå villfangst og oppdrett. 

Nøkkeldata:

• Gram positiv stavbakterie
• Fakultativt anaerob (med/utan oksygen)
• Veks ved –1,5–45 °C
• Tåler godt frysing
• Døyr ved tilstrekkeleg varmebehandling
• Veks ved pH 4,2–9,6 – overlever ved høgare og lågare pH
• Veks ved 1 %–13 % NaCl, overlever høgare 
• 15–50 tilfelle av listeriose per år i Noreg