Her er blåkveita i hovudrolla

– Framdrifta er god. Noko ruskete vêr sakka oss litt ned dei første dagane, men ikkje så gale at vi laut stogge opp, seier havforskar Elvar H. Hallfredsson. 

Han er toktleiar på det såkalla «Egga Nord»-toktet, som har halde på dei siste to vekene. Endå er det nokre dagar igjen før «G. O. Sars» legg til kai att.   

Formålet med toktet er å vurdere tilstaden for dei kommersielle bestandane av djupvassfisk. 

– Hovudfokuset vårt er på blåkveite og uer-artane. Samstundes overvakar vi både andre djuphavs- og bruksfiskartar og djupvassøkosystemet langs Eggakanten.

1/2

Egga

Havforskarane kartlegg denne kontinentalskråningen årleg, men vekslar mellom den sørlege og den nordlege delen – eitt år går toktet langs Egga Nord, det andre Egga Sør. 

I år er det nordover ferda går.

– Toktet starta rett vest av Lofotodden, og vi jobbar oss nordover langs Eggakanten med botntrål og akustikk til nordvest av Svalbard på 80°N. På vegen sørover igjen dekkjer vi så Bjørnøyrenna, seier Hallfredsson. 

Som tidlegare år samlar forskarane òg inn miljø-DNA (òg kalla eDNA) for å granske artsmangfaldet, særleg av haiartar og skateartar, men også for korleis blåkveitene fordeler seg i vassøyla.

• Les også: Halvparten av skateartane i Norskehavet er truga

Ned til 1140 meters djup

Dei grunnaste stasjonane toktdeltakarane trålar på er 400 meter djupe, og dei djupaste er 1140 meter djupe. 

Fangsten som kjem på dekk kan såleis variere frå stasjon til stasjon, men blåkveita dominerer: 

– I botntrålen er det blåkveita vi får desidert mest av. Ho likar seg på Eggakanten på mellom 500 og 1000 meter djup, der temperaturen er mellom -1 og 4 grader, seier toktleiaren. 

1/5

Toktdeltakarane tek også nokre pelagiske trålhal for å støtte dei akustiske målingane:

– Der er vi primært på utkikk etter snabeluer, men så langt er det kolmulen som dominerer oppe i vassmassene. 

Vest av Nord-Noreg registrerte dei òg sild på ekkoloddet: 

– Det er som venta for årstida, når silda no søkjer inn mot land for overvintring. Både kvalar og andre predatorar følgjer etter, 

Spermkvalar jaktar «hurtigmat» frå trålen

På store deler av toktet, har «G.O. Sars» også hatt følgje av to spermkvalar. 

– Dei dukkar opp når trålen vert kasta og trålposen er oppe. Dei håpar truleg å få seg eit lettvint måltid, seier Hallfredsson. 

Havforskaren fortel at ein kjenner att spermkvalane på den kjøtaktige ryggfinna og kulane bak, det butte hovudet og blåsten som går framover og til venstre. Spermkvalane viser også halen før dei dukkar.

– Den eine vi ser er større enn den andre, så vi lurer på om det kan vere ei mor med ein kalv. Men litteraturen tilseier at det særleg er kjønnsmodne hannar ein treffer på her i nord. 

På Eggakanten er toktdeltakarane og spermkvalane på jakt etter det same: uer og blåkveite.